Blachy i taśmy na pokrycia dachowe

MIEDZIANE blachy i taśmy

Miedź jest materiałem stosowanym powszechnie w budownictwie ze względu na swoje właściwości - a w szczególności ze względu na wysoki stopień odporności na korozję, estetyczny wygląd, wysoką plastyczność oraz możliwość recyklingu.

PN-EN 1172:1999 Miedź i stopy miedzi. Blachy i taśmy dla budownictwa określa gatunek miedzi Cu-DHP (CW024A) oraz stany umocnienia i twardości : R220, R240, H040, H065. Grubość blach jest określona w przedziale 0,5 ÷ 1 mm. Na pokrycia dachowe stosuje się zazwyczaj blachy grubości 0,6 mm (masa 4,9 - 5,3 kg/m²).

Pokrycia z miedzi układa się zazwyczaj w formie:

• płaskich arkuszy i taśm (pasy blachy układane na dachu)
• płaskich elementów małoformatowych (płytki w kształcie rybiej łuski, łupka naturalnego, prostokąta lub rombu)
• blachodachówki (blacha tłoczona na wzór dachówki ceramicznej)

Blacha miedziana może być mocowana tylko wkrętami miedzianymi lub ze stali nierdzewnej. Proces korozji miedzi ulega przyspieszeniu w kontakcie z niektórymi metalami. Jedyne bezpieczne sąsiedztwo dla miedzi to stal nierdzewna i ołów, pod pewnymi warunkami także cyna i elementy stalowe cynowane. Zdecydowanie niekorzystne działanie mają cynk i jego stopy, stal ocynkowana, aluminium oraz elementy miedziowane galwanicznie. Dlatego niezwykle ważne jest, by blachę mocować elementami miedzianymi bądź ze stali nierdzewnej, oraz by pokryciu towarzyszyły takież obróbki i rynny. Jeżeli kontakt miedzi z “niebezpiecznymi” metalami jest nieunikniony, przyspieszonej korozji można zapobiec oddzielając oba metale materiałem nie przewodzącym prądu.

Dachy pokryte blachami miedzianymi zdobią budynki zabytkowe np. kościoły, oraz budynki użyteczności publicznej, hotele czy restauracje. Miedź w niewielkim stopniu - ale jednak -ulega korozji. Proces korozji jest spowolniony przez patynę - zielonkawy osad powstający na powierzchni blach. Zarówno miedź, jak też jej stopy są metalami względnie aktywnymi, w związku z czym posiadają tendencję do utleniania się, jeśli nie zostaną zabezpieczone. Pod wpływem czynników atmosferycznych wytwarza się na ich powierzchni naturalna patyna. Obecne w powietrzu związki siarki łączą się z parą wodną, tworząc rozcieńczone kwasy utleniające, które wchodzą w reakcję z powierzchnią miedzi.

Patynowanie naturalne

Patynowanie naturalne daje charakterystyczne dla miedzi barwy zielono-niebieską lub szarozielona. W miarę upływu czasu metal zmienia barwę od łososiowo różowego poprzez całą gamę czerwonych, jasnych lub ciemno czekoladowych brązów, aż do szarego czy czarnego matu. Na bazie tych kolorów dopiero powstaje patyna niebieska lub szarozielonkawa.

Powstawanie warstw tlenku miedzi na powierzchni wywołuje zjawisko interferencji - które jest przyczyną początkowej przemiany kolorów. W miarę jak warstewka tlenku pogrubia się barwy interferencyjne zanikają i zastępowane są przez jednolite odcienie brązów. Szybkość procesu patynowania naturalnego jest uzależniona od warunków atmosferycznych - przede wszystkim od wilgotności powietrza ale także od zmian temperatury, zanieczyszczenia powietrza, nasłonecznienia czy prędkości wiatru. Patynę barwy czerwonego brązu, uzyskuje się po upływie od 6 do 12 miesięcy. Naturalna patyna w pełni wytworzy się zazwyczaj po upływie 5-7 lat w środowisku przemysłowym, podczas gdy w środowiskach czystych (np. środowisku wiejskim) po około 10-14 latach. Powstawanie patyny jest o wiele szybsze na powierzchniach poziomych niż na powierzchniach pionowych.

Patynowanie przyspieszone lub opóźnione

Patynowanie przyspieszone lub opóźnione.
W celu zachowania jednolitości odcieni kolorystycznych, powstrzymuje się proces tworzenia się naturalnej patyny lub wprost przeciwnie, przyspiesza się go drogą rozmaitej obróbki chemicznej. Stosowane są różne metody wywołujące przemiany tworzące patynę. Powłoki patynowe można uzyskać przede wszystkim przez kwaśną obróbkę przy użyciu chlorku lub siarczanu. Między innymi stosowane są: chlorek amonowy, chlorek miedziawy / kwas solny, siarczan amonowy.

W celach powstrzymania procesu patynowania stosuje się powłoki ochronne:

• powłoki przezroczyste - dla zachowania naturalnej barwy i ciepłych, metalicznych odcieni charakterystycznych dla stopów miedzi. Nakładane w postaci cienkich warstw tworzących organiczne związki chemiczne, schnące w temperaturze otoczenia, niekiedy wymagające ciepła do pełnego powstania.
• powłoki nieprzezroczyste - powstrzymują proces patynowania ale zmieniają kolor powierzchni miedzianej.

CYNKOWO-TYTANOWE

Blachy PN-EN 1179 (Ti 0,06 - 0,2%, Cu 0.08 - 1,0% oraz Al do 0,015%, reszta Zn o czystości minimum 99,995%) i (Rm min 150 N/mm² , gęstość 7,2 g/cm³, temp. topnienia 420°C ) to po miedzi najbardziej trwały materiał na pokrycia dachowe. Charakteryzują się równie wysokim stopniem odporności na korozję, estetycznym wyglądem i trwałością. Pod wpływem warunków atmosferycznych, podobnie jak miedź, pokrywają się patyną - nalotem, który chroni blachę przed postępem korozji. Na pokrycia dachowe stosuje się blachy o grubości 0,5 - 1 mm pokryte powłokami poliestrowymi lub sztuczną patyną.

Blacha cynkowo-tytanowa może sąsiadować z aluminium, ołowiem, stalą nierdzewną, stalą ocynkowaną (nie traci wówczas na trwałości, ale na ciętych krawędziach mogą powstawać rdzawe ślady). Nie może sąsiadować z miedzią ani z materiałami bitumicznymi (papa, dachówki bitumiczne) nie zabezpieczonymi czynną warstwą odbijającą promieniowanie, np. posypką żwirową. Blachy te można obrabiać w sposób dowolny z zastrzeżeniem, że temperatura nie powinna być niższa niż +10°C. Przy temperaturze niższej obrabiane brzegi należy ogrzewać. Nie można również dopuścić by elementy opisywanej blachy stykały się ze stalą nie ocynkowaną lub miedzią, gdyż wtedy w obecności wody powstaje korozja kontaktowa. Blach cynkowo - tytanowych nie wolno układać bezpośrednio na papie asfaltowej, sklejce lub deskach impregnowanych środkami do ochrony drewna zawierającymi w swoim składzie sól, gdyż materiały te pod wpływem światła i temperatury wydzielają kwaśne związki chemiczne działające niszcząco na blachę. Przy pokrywaniu dachów blachami cynkowo - tytanowymi należy uwzględnić rozszerzalność cieplną blach i instalować ruchome zamocowania elementów dachów. Powszechną metodą łączenia blach cynkowo - tytanowych jest stosowanie pojedynczych lub podwójnych zakładek lub ich lutowanie.

Do lutowania blach cynkowo-tytanowych należy stosować spoiwa miękkie cynowo-ołowiowe o zawartości minimum 30% cyny i ubogie w antymon. Zaleca się używać topniki, które gwarantują wystarczające oczyszczanie powierzchni metalowej, optymalną zwilżalność i dużą trwałość (np.: chlorek cynku, chlorek cynku z chlorkiem amonu, żywica - kalafonia).

Blachy stalowe ocynkowane posiadają cienką warstwę cynku, która po pewnym czasie użytkowania ulega uszkodzeniu odsłaniając żelazo, które z cynkiem w obecności wody (często zakwaszonej) tworzy ogniwa korozyjne powodujące wżery, aż do pojawienia się dziur. Stąd też, co kilka lat wymagana jest ich kosztowna konserwacja poprzez usuwanie rdzy i malowanie specjalnymi lakierami (dla porównania blachy cynkowo - tytanowe nie wymagają żadnych konserwacji przez około 80 lat użytkowania w warunkach przemysłowych).

Blachy aluminiowe nie mogą być lutowane, co jest kłopotliwe przy pracach dekarskich oraz uniemożliwia naprawę w przypadku pęknięć wskutek zmian temperatury po dłuższym okresie użytkowania.

Blachy należy przewozić czystymi, suchymi środkami transportu. Nie wolno dopuścić do zamoknięcia transportowanych i przechowywanych blach. W pomieszczeniach, w których przechowuje się blachę temperatura nie powinna być niższa niż 0°C. Należy również pamiętać o zabezpieczeniu przed wilgocią i aktywnymi środkami chemicznymi.