Słowniczek pojęć

Stal surowa - stop żelaza niebędący produktem redukcji bezpośredniej, który (z wyjątkiem niektórych gatunków produkowanych w postaci odlewów) jest przerabialny plastycznie i zawiera nie więcej niż 2 % masy węgla. Stale chromowe mogą zawierać większą ilość węgla. Wielkość produkcji stali surowej mierzona jest w pierwszym stadium krzepnięcia, z wyjątkiem ciekłej stali na odlewy.

Wlewki - są wyrobami stalowymi przeznaczonymi do walcowania, kucia lub do wyrobu rur bez szwu, a otrzymywanymi w wyniku odlania ciekłej stali do wlewnic. Wlewki wadliwe, uznane za takie przy rozbrajaniu wlewnic i przeznaczone do natychmiastowego przetopienia nie są uwzględniane. Podawane wielkości produkcji powinny dotyczyć masy brutto dobrych wlewków w stanie, w jakim opuszczają wlewnice.

Stale niestopowe - stale węglowe niezaliczane do stali stopowych.

Stale stopowe - Gatunki stali, w których zawartość każdego z wyspecyfikowanych pierwiastków nie przekracza wyszczególnionej wartości granicznej, zgodnie z Tablicą 1 w punkcie 4.1 i uwagami zawartymi w PN-EN 10020:

• 1,65 % masy manganu,
• 0,50 % masy krzemu,
• 0,40 % masy miedzi lub ołowiu,
• 0,30 % masy chromu lub niklu,
• 0,10 % masy glinu, bizmutu, kobaltu, selenu, telluru, wanadu lub wolframu,
• 0,08 % masy molibdenu,
• 0,06 % masy niobu,
• 0,0008 % masy boru,
• 0,05 % masy każdego innego pierwiastka stopowego oprócz węgla, azotu, fosforu lub siarki.

Oznacza to, że stal stopowa to taka, w której zawartość jakiegokolwiek pierwiastka osiąga lub przekracza powyższą graniczną wartość.

Stale odporne na korozję to stale stopowe o zawartości węgla <=1,20 % i chromu >=10,50 %, które pod względem zawartości niklu dzieli się na:

• poniżej 2,50 % Ni,
• nie mniej niż 2,50 % Ni.

Półwyroby są to wyroby z odlewania ciągłego o pełnym przekroju, ewentualnie poddane wstępnemu walcowaniu na gorąco; oraz inne wyroby o pełnym przekroju niepoddane dalszej przeróbce plastycznej po wstępnym walcowaniu na gorąco lub zgrubnym kształtowaniu przez kucie, w tym kształtowe półwyroby na kątowniki, kształtowniki lub profile.

wlewki i półwyroby na rury - Profile okrągłe i wielokątne, na rury bez szwu, otrzymane przez walcowanie na gorąco lub ciągłe odlewanie.

półwyroby do użytku bezpośredniego - Półwyroby do użytku bezpośredniego to półwyroby przeznaczone:

• dla kuźni,
• do innego użytku bezpośredniego (z wyjątkiem przeznaczonych do produkcji rur bez szwu),
  np. do obróbki skrawaniem,
• na sprzedaż poza sektor hutniczy.

Wyroby walcowane na gorąco - Produkcja wyrobów walcowanych na gorąco. Żaden wyrób nie powinien być liczony dwukrotnie, a wszystkie wyroby powinny być uwzględnione. Należy brać pod uwagę najbardziej zaawansowane stadium walcowania na gorąco z wyjątkiem rur bez szwu.
Wszystkie pozycje powinny być mierzone w ostatnim stadium walcowania na gorąco. Przy przesyłaniu materiału z huty do huty dla dalszej przeróbki należy unikać podwójnej rejestracji produkcji wyrobów. Dane o produkcji powinny dotyczyć ostatniej operacji walcowania na gorąco. I tak walcowane na gorąco szerokie blachy taśmowe w kręgach, cięte następnie na blachy grube lub cienkie w arkuszach powinny być kwalifikowane jako kręgi, ponieważ są one produktami ostatniej operacji walcowania na gorąco.

Wyroby długie walcowane na gorąco Wyroby mające na całej długości stały przekrój poprzeczny nieodpowiadający definicji wyrobów płaskich podanej w punkcie 5.1. w PN-EN 10079.
Powierzchnie wyrobów są technicznie gładkie, w pewnych przypadkach mogą mieć wypukłości lub wgłębienia (np. pręty do zbrojenia betonu).

walcówka Wyrób w postaci nieregularnie zwiniętych kręgów o średnicy 5 mm i powyżej, z wyłączeniem prętów jasnych, profili ciągnionych i drutu (bez prętów zbrojeniowych).

pręty walcowane na gorąco Wyroby walcowane na gorąco w odcinkach prostych, nie w kręgach o pełnym przekroju poprzecznym: okrągłym, kwadratowym, sześcio i ośmiokątnym, prostokątnym (pręty płaskie), o specjalnym kształcie (trapezowe, trójkątne, rombowe, półokrągłe, żłobkowane).

pręty do zbrojenia betonu Wyroby o przekroju poprzecznym, zwykle kołowym, niekiedy także o przekroju kwadratowym. Mogą mieć wgłębienia, żebra, rowki i inne deformacje.

kształtowniki (profile) walcowane na gorąco Wyroby walcowane na gorąco o pełnym przekroju, równomiernym na całej długości nieodpowiadające definicji wyrobów płaskich, prętów oraz drutu.

wyroby na nawierzchnie kolejowe Wyroby stosowane do budowy torów kolejowych i innych urządzeń torowych: szyny, podkłady, łubki, podkładki szynowe.

kształtowniki ciężkie Są to wyroby, których przekrój poprzeczny przypomina litery I, H lub U, wysokość wynosi nie mniej niż 80 mm. Stopki są symetryczne i jednakowo szerokie a ich powierzchnie zewnętrzne równoległe. Zalicza się takie wyroby jak: dwuteowniki szerokostopowe (typ H), o stopkach wąskich (typ I), ceowniki (typ U), kształtowniki fundamentowe, ciężkie dwuteowniki i ceowniki.

kształtowniki lekkie Do grupy tej zalicza się wyroby o wysokości do 80 mm, których przekrój przypomina odpowiednio litery: U, I, H- ceowniki, dwuteowniki, L-kątowniki, T-teowniki, kształtownik łebkowy, małe kształtowniki specjalne.

kształtowniki na obudowy górnicze Przekrój ich przypomina literę I, bądź W.

wyroby na ścianki szczelne i grodzice Wyroby uzyskane za pomocą walcowania na gorąco lub kształtowania na zimno. Należą do nich, takie kształtowniki jak: grodzice płaskie, o kształcie U, Z, S i W.

pręty kute Wyprodukowane przez kucie, nieprzeznaczone do dalszego przerobu na gorąco.

Drut Wyrób wyprodukowany metodą odkształcania na zimno, o stałym przekroju poprzecznym na całej długości, zwinięty w regularne lub nieregularne kręgi. Przekrój poprzeczny jest zwykle okrągły, rzadziej owalny, kwadratowy, prostokątny, sześciokątny, półokrągły lub o innym wypukłym kształcie

Wyroby płaskie Wyroby o w przybliżeniu prostokątnym przekroju poprzecznym i szerokości znacznie większej niż grubość mają postać:

• kręgów o kolejno nawiniętych warstwach lub
• prostych odcinków, które jeżeli mają grubość poniżej 4,75 mm, to mają szerokość co najmniej równą dziesięciokrotnej grubości, a jeżeli mają grubość co najmniej 4,75 mm, to ich szerokość jest większa niż 150 mm i co najmniej równa podwójnej grubości.

Do wyrobów płaskich należą również wyroby o powierzchni posiadającej relief uzyskany bezpośrednio przez walcowanie (np. rowki, żeberka, kratka, występy okrągłe, łezkowe lub rombowe), a także wyroby perforowane, faliste lub polerowane pod warunkiem, że nie przyjmują one charakteru przedmiotów lub wyrobów wymienionych pod innymi nagłówkami. Wyroby płaskie o kształcie nieprostokątnym i niekwadratowym o dowolnych wymiarach klasyfikuje się jako wyroby o szerokości 600 mm lub większej pod warunkiem, że nie przyjmują one charakteru przedmiotów lub wyrobów wymienionych pod innymi nagłówkami.

Wyroby płaskie walcowane na gorąco Wyroby płaskie wytwarzane przez walcowanie na gorąco półwyrobów, rzadziej przez walcowanie na gorąco wlewków.

Blachy walcowane na gorąco Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o brzegach swobodnie formowanych, dostarczane w postaci arkuszy czworokątnych (zwykle kwadratowych lub prostokątnych) o szerokości 600 mm i większej.

Blachy grube i cienkie Ze względu na grubość rozróżnia się następujący podział blach walcowanych na gorąco:

• blachy grube w arkuszach, o szerokości co najmniej 600 mm i grubości 3 mm i większej,
• blachy cienkie w arkuszach, o szerokości co najmniej 600 mm i grubości poniżej 3 mm.

blachy taśmowe walcowane na gorąco Blachy cięte z taśmy szerokiej odwalcowane na walcowni ciągłej, półciągłej i nawrotnej, o szerokości 600 mm lub więcej, które są zwijane w kręgi bezpośrednio po ostatnim przepuście. Krawędzie blachy są nieznacznie wypukłe, surowe po walcowaniu, a produkcja jest określana bezpośrednio po cyklu walcowania, tzn. przed obcinaniem brzegów czy prostowaniem.

blachy cięte wzdłużnie z blach taśmowych walcowanych na gorąco Walcowane na gorąco wyroby spełniające definicję blach grubych w arkuszach otrzymywane przez poprzeczne cięcie walcowanej na gorąco blachy taśmowej.

blachy uniwersalne Walcowane na gorąco wyroby płaskie o szerokości od 150 mm do 1250 mm włącznie i grubości na ogół powyżej 4 mm, zawsze dostarczane w arkuszach, niezwijane w kręgi. Szczególnym wymaganiem jest to, że krawędzie boczne są prostokątne; blachy uniwersalne są walcowane na gorąco z czterech stron (lub w wykrojach skrzynkowych).

blachy grube walcowane nawrotnie (zwane również „blachami kwarto”) Blachy walcowane bezpośrednio w walcowni nawrotnej, o szerokości 600 mm i większej i o grubości 3 mm i większej lub o grubości mniejszej niż 3 mm.

Taśmy walcowane na gorąco Wyroby płaskie, walcowane na gorąco, które bezpośrednio po końcowym walcowaniu są zwijane w kręgi.

Taśmy szerokie walcowane na gorąco Taśmy szerokie walcowane na gorąco o szerokości 600 mm i większej.

Taśmy szerokie walcowane na gorąco cięte wzdłużnie Taśmy walcowane na gorąco o szerokości 600 mm i większej cięte przed dostawą na szerokość poniżej 600 mm.

Taśmy walcowane na gorąco wąskie, zwane też „bednarką” o szerokości poniżej 600 mm. Po rozwinięciu kręgu i poprzecznym przecięciu bednarkę można dostarczać w pasach.

Wyroby płaskie walcowane na zimno Wyroby płaskie, niepowlekane, które przez walcowanie na zimno zostały poddane redukcji przekroju co najmniej o 25 %. Do wyrobów płaskich zalicza się też wyroby o szerokości poniżej 600 mm, których przekrój został zmniejszony mniej niż o 25 %.

Blachy walcowane na zimno Wyroby płaskie, walcowane na zimno, ze swobodnie uformowanymi brzegami, dostarczane w postaci arkuszy zwykle czworokątnych (kwadratowych lub prostokątnych) o szerokości 600 mm i większej.

Blachy cienkie i grube w kręgach i arkuszach walcowane na zimno Wszystkie walcowane na zimno blachy w kręgach i arkuszach o szerokości co najmniej 600 mm bez względu na dalszą przeróbkę (cięcie, powlekanie itp.). Ze względu na grubość rozróżnia się:

• blachy grube o szerokości co najmniej 600 mm i grubości 3 mm i większej,
• blachy cienkie o szerokości co najmniej 600 mm i grubości poniżej 3 mm.

Blachy elektrotechniczne Blachy elektrotechniczne charakteryzują określone własności magnetyczne i przeznaczenie do wytwarzania obwodów magnetycznych. Dostarcza się je w postaci walcowanej na zimno, zwykle o grubości poniżej 2 mm i szerokości 1500 mm i mniejszej. Rozróżnia się blachy:

O niezorientowanym ziarnie

o niezorientowanym ziarnie Blachy ze stali niestopowej lub z dodatkiem stopowym krzemu albo krzemu i aluminium, o własnościach magnetycznych izotropowych, tzn. podobnych w kierunku walcowania, jak i poprzecznie do kierunku walcowania. Mogą być dostarczane w następujących stanach:

• niewyżarzone końcowo, o gwarantowanej wymaganej stratności po przeprowadzeniu końcowego wyżarzania u odbiorcy,
• wyżarzone końcowo, o określonej maksymalnej stratności.

o zorientowanym ziarnie Blachy ze stali z dodatkiem stopowym krzemu i określonej stratności. Blachy o zorientowanym ziarnie różnią się od blach o niezorientowanym ziarnie tym, że w kierunku walcowania mają znacznie lepsze własności magnetyczne niż poprzecznie do kierunku walcowania.

Taśmy walcowane na zimno Wyroby płaskie walcowane na zimno, które bezpośrednio po końcowym walcowaniu względnie po wytrawianiu lub ciągłym wyżarzaniu są zwijane w kręgi.

Taśmy szerokie Taśmy szerokie walcowane na zimno, o szerokości 600 mm i więcej.

Taśmy szerokie cięte wzdłużnie Taśmy szerokie walcowane na zimno, cięte wzdłużnie o szerokości 600 mm i więcej po walcowaniu i cięte na szerokość poniżej 600 mm przed dostawą.

Taśmy wąskie Taśmy wąskie walcowane na zimno, o szerokości poniżej 600 mm po walcowaniu. Po rozwinięciu kręgów i poprzecznym pocięciu można dostarczać je jako taśmy w pasach.

Wyroby powlekane Wyroby walcowane na gorąco lub zimno, mające trwałą powłokę metalową, organiczną lub nieorganiczną. Powłoka może być:

• obustronna
  • o jednakowej grubości na obydwu powierzchniach,
  • o niejednakowej grubości, różniące się między sobą, lub
• jednostronna

Blachy i taśmy z powłoką metalową powlekane na gorąco Wyroby płaskie powlekane metalem przez zanurzenie w roztopionej kąpieli metalu, opisywane za pomocą masy powłoki w g/m2.

Blachy i taśmy powlekane cynkiem Blachy i taśmy powlekane cynkiem (ocynkowane ogniowo) przez zanurzenie w kąpieli roztopionego cynku.

Blachy i taśmy aluminiowane Blachy i taśmy powlekane aluminium lub stopem aluminiowo-krzemowym.

Blachy białe ocynowane Blacha biała jest to walcowana na zimno blacha taśmowa ze stali niestopowej, niskowęglowej o dowolnej szerokości i grubości do 0,5 mm pokryta cyną, na ogół w ciągłym procesie elektrotechnicznym. Blacha ocynowana jest to niestopowa stal niskowęglowa dostarczana w postaci taśmy lub arkuszy o grubości 0,5 mm lub więcej, powlekanych cyną.

blachy i taśmy powlekane stopami metali Powlekane stopem:

• ołowiowo-cynkowym (blacha biała, matowa),
• aluminiowo-krzemowym,
• aluminiowo-cynkowym.

Blachy i taśmy powlekane elektrolitycznie Wyroby płaskie powlekane elektrolitycznie, opisywane za pomocą grubości powłoki jednej powierzchni w µm.

pokrywane ołowiem Blachy i taśmy powlekane stopem ołowiowo-cynowym o grubości powłoki od 2,5 µm do 10 µm po każdej stronie.

Ocynkowane elektrolitycznie Blachy i taśmy powlekane elektrolitycznie warstwą cynku o grubości zwykle od 1 µm do 10 µm po każdej stronie.

Pokrywane chromem Wyroby p.askie ze stali niestopowej, niskow.glowej wytwarzane przez walcowanie i pokrycie w procesie katodowym dwuwarstwow. powłok.:

• dolna warstwa: chrom metaliczny,
• gorna warstwa: wodorotlenek chromu lub hydratyzowany tlenek chromu.

Pokrywa się zwykle blachy o grubości od 0,17-0,49 mm (jednokrotnie walcowane) i o grubości od 0,14-0,29 mm (dwukrotnie walcowane).

Blachy i taśmy powlekane stopem Powlekane stopem cynkowo-niklowym. Warstwa stopu o grubości zwykle od 1µm do 8,5 µm po każdej stronie.

Blachy i taśmy z powłoką organiczną Blachy i taśmy niepowlekane lub powlekane metalem (najczęściej ocynkowane), pokrywane następnie w procesie ciągłym substancjami organicznymi bez lub z dodatkiem proszku metalu.

Powlekane cieczami Powlekane cieczami (lakierowanie) wyrobow długich polega na nanoszeniu jednej lub kilku warstw ciekłej farby. Grubość powłoki wynosi od 2 µm do 400 µm po każdej stronie.

Powlekane za pomocą folii Blachy i taśmy, w ktorych zastosowano folię jako powłokę. Na folię można nanieść dodatkowe warstwy substancji organicznych. Grubość powłoki wynosi zwykle od 35 µm do 500 µm po każdej stronie.

Blachy i taśmy powlekane innymi powłokami nieorganicznymi Blachy i taśmy powlekane innymi powłokami niż metalowymi i organicznymi, np. emaliowane.

Rury stalowe Wyrób otwarty na obu końcach o przekroju kołowym lub wielobocznym.

Rury bez szwu Wyrób, wytwarzany przez dziurowanie wyrobu o przekroju pełnym, np. wlewka, kęsa lub pręta. Tak otrzymany półfabrykat podlega następnie przetworzeniu w rury za pomocą walcowania lub wyciskania. Przekrój tych rur może być dalej zmniejszany za pomocą ciągnienia. Rury bez szwu mogą być także wykonane przez odlewanie metodą odśrodkową.

Rury ze szwem Rury, wytworzone przez ukształtowanie wyrobów płaskich walcowanych na gorąco lub na zimno w profil o kształcie kołowym, a następnie spajanie (spawanie lub zgrzewanie) krawędzi. Szew może przebiegać wzdłużnie lub spiralnie.

Kształtowniki zamknięte (profile) Rury wytworzone procesami takimi, jak rury bez szwu lub rury ze szwem, mające przekrój kołowy, kwadratowy lub prostokątny, stosowane np. jako elementy konstrukcyjne w postaci szkieletu stalowego w budynkach mieszkalnych oraz w dźwigach, samochodach itp.

Stalowe profile MSH (Mannesmann Stahlbau Hohlprofile) to puste profile budowlane walcowane na gorąco, dostępne o przekroju okrągłym, kwadratowym i prostokątnym. Profile wykorzystywane są jako elementy konstrukcyjne we wszelkiego rodzaju konstrukcjach stalowych.

Produkowane są z różnorodnych gatunków stali, zgodnie z normami międzynarodowymi, jednak najbardziej sprawdzonym gatunkiem jest S 355 J2H wg normy EN 10 210. MSH jako uniwersalny element konstrukcyjny wyróżnia się poprzez:

• szeroki asortyment wymiarów
• wysoką wytrzymałość
• korzyści konstrukcyjne
• proste zastosowanie
• bezproblemowe zabezpieczenie korozyjne i przeciw pożarowe
• atrakcyjny wygląd

Obszary zastosowań profili MSH to: architektura, naziemne konstrukcje stalowe i budowa maszyn.